Bệnh này do loại tiêm mao trùng Tripanosoma evansi gây ra. Tên bệnh theo từng địa phương có tên gọi khác nhau:
Ở nước ta có tên gọi là bệnh ngả nước, hay là gọi bệnh trùng roi. Ở liên xô (cũ) gọi là bệnh Suauru; Ở Ân Độ người ta cũng gọi là bệnh ngã nước Surra của thú cưng...
Loại này thường ký sinh trong huyết tương của một số loài thú cưng như: ngựa, lạc đà và đại
thú cưng có sừng.
Tính chất dịch tễ học
Tripanosoma evansi là loại nguyên sinh có kích thước lớn, có nguyên sinh chất và hai nhân.
Bệnh gieo truyền bằng phương pháp cơ giới học, do loài tiết túc, hút máu từ con ốm sang con khỏe. Bệnh thường xảy ra ở các nước vùng nhiệt đới. Bệnh xảy ra thường ở dạng mãn tính. Do vậy con bệnh cũng chính là nguồn reo rắt mầm bệnh cho các thú cưng khác. Ở nước ta bệnh thường xảy ra vào vụ Đông Xuân, lúc mà thức ăn thiếu thốn ché độ lao tác mạnh, do vậy trùng roi dễ phát triển và gây bệnh. Bệnh này thường nặng đối với thú cưng trưởng thành. Do vậy một số địa phương thú cưng vào vụ cày kéo bệnh thường xảy ra nên gọi là bệnh ngã nước.
Cơ chế phát bệnh và triệu chứng
Tiêm mao trùng ký sinh và sinh sản nhanh trong máu thú cưng. Khi chúng sinh sản nhanh làm tắc mạch máu, vách mạch quản bị tổn thương, huyết dịch thấm ra ngoài, động lại thành từng đám, xuất huyết nhỏ, sau lan dần thành từng đám lớn, nhất là những vùng thấp của cơ thể.
Độc tố của tiêm mao trùng gây những triệu chứng thần kinh, nhất là tác động đến trung khu điều hòa thân nhiệt, nên thường gây sốt cao. Độc tố gây tác hại lứon đến cơ quan tạo máu và cuối cùng là sức đề kháng của thú cưng giảm sút rất nhanh.
Khi sốt cao thú cưng có khi ngã lăn ra chết, trong trạng thái ngạt thở, bốn chân run rẩy chết rất nhanh trong vòng 15 phút hoặc một ngày sau.
Ở thể mãn tính dạng mang trùng, thân nhiệt tăng theo từng lúc phụ thuộc vào trạng thái của thú cưng, niêm mạc mắt có xuất huyết, mí mắt sưng. Thú cưng đi ỉa kèm theo táo bón. Thú cưng suy kiệt do chế độ chăm sóc nuôi dưỡng kém chế độ lao tác nặng, nên thú cưng ngã chết đột ngột nên bệnh có tên gọi là bệnh ngã nước.
Chẩn đoán bệnh
Dựa vào các triệu chứng lâm sàng và tính chất dịch tễ học của bệnh.
Hiện nay chẩn đoán chính xác bằng các phương pháp như:
- Xem tươi
- Làm tiêu bản máu, nhuộm bằng phương pháp Giemxa
- Phương pháp tập trung
+ Bằng phản ứng ngưng kết
+ Phản ứng Eli
- Phản ứng formol
- Tiêm truyền động vật thí nghiệm
Điều trị và phòng bệnh:
Điều trị dùng thuốc đặc hiệu: Naganol; naganil.
Nâng cao sức khỏe thú cưng: Chlorua canxi, Benzoat natri cafein, glucoz; Ngoài ra có thể dùng Norasenol.
Phòng bệnh: Tiêu diệt côn trùng hút máu
Kiểm tra sức khỏe đàn thú cưng thông qua các chỉ tiêu huyết học.
Có thể dùng Naganil tiêm phòng cho thú cưng vào vụ Đông Xuân.
Nâng cao chế độ chăm sóc nuôi dưỡng thú cưng.