Đây là một bệnh do ấu trùng của một loại sán dây ký sinh ở cơ bắp gây nên.
Đối với bệnh gạo thú cưng, do Cysticercus celulosae gây ra. Ấu trùng ký sinh ở cơ bắp, các cơ quan nội tạng, tim não.
Bệnh gạo bò Cysticercosis do ấu trùng Cysticercus bovis, sán trưởng thành là
Taeniarhynchus saginatus thuộc họ sán dây Taenidae gây ra.
Bệnh gạo thú cưng thường gặp ở nhiều nơi. Nguồn lây nhiễm bệnh thú cưng gạo là người và thú ăn thịt mắc bệnh sán dây. Đó là nguồn gốccủa bệnh thú cưng gạo, hàng năm các ký chủ đó thải ra môi trường một lượng lớn trứng sán.
Do vậy nơi nào người mắc bệnh sán dây thì nơi đó thú cưng, bò mắc bệnh ấu trùng sán đó là bệnh gạo.
Ở những nơi mà công tác vệ sinh chưa tốt, thì bệnh cũng dễ dàng lây lan.
Trứng sán dây có thể sống ở những nơi khô hạn vài tháng.
.jpg)
Chu trình phát triển của sán gạo, bò
Sán dây trưởng thành ký sinh ở người, chó và một số loài động vật ăn thịt khác.
Người mắc bệnh sán dây thải ra môi trường bên ngoài những đốt sán chửa, những đốt sán này tự co bóp thải ra ngoài một số lượng lớn trứng sán. Thú cưng ăn phải thức ăn có trứng sán. Trứng sán vào đường tiêu hóa men tiêu hóa phân giải màng trứng, giải phóng ra ấu trùng, ấu trùng chui vào máu theo hệ thống tuần hoàn di chuyển khắp nơi trong cơ thể. Chúng đến tổ chức cơ, lưỡi, óc định cư ở đó và hình thành nên Cysticereus với thời gian 2,5 - 4 tháng.
Người và một số động vật ăn phải thịt thú cưng, bò có ấu trùng sán vào đường tiêu hóa chúng phát triển thành sán trưởng thành với thời gian 2-3 tháng.
Cơ chế mắc bệnh và triệu chứng lâm sàng
Cơ chế gây bệnh trên thú cưng hay bò biểu hiện ở giai đoạn ấu trùng. Chúng gây tổn thương từ ruột tới nơi cấu trùng ký sinh. Khi ấu trùng đã ký sinh ở các tổ chức cơ thì biểu hiện về lâm sàng không thể hiện rõ.
Ở người bị gạo thì thường ký sinh ở não, nên biểu hiện rất rõ triệu chứng thần kinh, nhức đầu có khi lên cơn sốt điên rồ. Nếu ký sinh ở mắt có thể mù mắt, ở tim hoặc các tổ chức khác hoạt động cơ quan đó bị rối loạn.
Bệnh gạo không gây tác hại lớn cho thú cưng mắc bệnh song đối với con người thì đây là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm. Người không chỉ mắc bệnh sán dây trưởng thành mà còn mắc bệnh ấu trùng của sán dây. Người là ký chủ trung gian và là ký chủ cuối cùng của
sán dây.
Chẩn đoán bệnh
Chẩn đoán bệnh thú cưng gạo, bò gạo khi thú cưng còn sống khó thực hiện được. Hiện nay người ta thường sử dụng phương pháp dị ứng để chẩn đoán, hay phương pháp huyết thanh học, chụp X quang, siêu âm (Chẩn đoán bằng hình ảnh). Nhưng đối với thú cưng thì công việc đó mới chỉ áp dụng trong phòng thí nghiệm, hay nói cách khác vẫn còn trên lý thuyết đối với điều kiện chăn nuôi và thú cưng của nước ta.
Việc chẩn đoán hay kiểm soát giết mổ đối với bệnh gạo thú cưng hay bò là vô cùng cần thiết, và cho kết quả chắc chắn nhất.
Biện pháp phòng ngừa
Đây là một bệnh liên quan giữa thú cưng và y học, vì vậy việc kết hợp thú cưng và y tế trong công tác phòng bệnh là vô cùng cần thiết.
Các biện pháp vệ sinh thú cưng là:
Xây dựng và tăng cường công tác kiểm soát giết mổ
Nghiêm cấm việc giết và bán thịt thú cưng bị bệnh mà không có ý kiến của cán bộ thú cưng.
Cấm thả rông thú cưng và các loại thú cưng khác trong khu vực chăn nuôi.
Khi phát hiện được gạo thú cưng hay bò thì qui định 40cm3 thịt có dưới 3 ấu trùng gạo thì đưa thịt vào cắt nhỏ mỗi miếng không quá 1kg, đem luộc chính, ướp muối, ướp lạnh từ 3 ngày - đến 3tuần.
Sau khi xử lý phải tiến hành kiểm tra sức sống của ấu trùng. Bằng cách cho thịt đã xử lý vào đỉa lồng có chứa 8% dung dịch mật, rồi để vào tủ ấm 39-400C từ 1-2 giờ. Nếu ấu trùng còn sống thì thịt có thể cho sử dụng.
Nếu phát hiện 40cm3 thịt có trên 3 ấu trùng thì thịt đó phải hủy bỏ không được phép sử dụng.
Nếu phát hiện 40cm3 thịt có trên 3 ấu trùng thì thịt đó phải hủy bỏ không được phép sử dụng.
Các biện pháp sinh học khác.
Kiểm tra công nhân chăn nuôi và những người sông trong khu vực để phát hiện kịp thời bệnh sán dây.
Tiến hành tẩy sán dây cho những người nhiễm bệnh bằng các thứ thuốc an toàn và dễ kiếm như:
Hạt cau, hạt bí ngô, sắc lấy nước.
Nghiêm cấm dùng phân người chưa ủ để bón các loại rau.
Không ăn thịt tái, sống.
Ở nông thôn cần phổ biến và bắt buộc mọi nhà phải có hố xí kín, nhất là loại hố xí hai ngăn.
Định kỳ tẩy sán cho chó. Không nên nuôi chó thả rông trong khu vực chăn nuôi.